Lan chính là một giống cây có nguồn gốc từ rừng sâu, tùy vào điều kiện môi trường rừng khác nhau mà những loại lan sẽ có sự thích nghi khác nhau. Để trồng và chăm sóc những loại lan nói chung được khỏe mạnh và ra hoa nở to mà đẹp bạn cần đảm bảo được quy trình chăm sóc và các điều kiện thuận lợi cho lan phát triển. Cùng theo dõi bài viết Hướng dẫn chi tiết cách chăm sóc hoa lạn tại nhà dưới đây của NCPPB để biết thêm chi tiết nhé.
Chú trọng ánh sáng, bón phân và tưới nước
Những loại lan nói chung nhiều loài dễ trồng dễ chăm sóc tuy nhiên cũng không hiếm loại cây khó trồng và tính khí khá đỏng đảnh. Để chăm sóc hoa lan tại nhà hiệu quả, chúng ta cần đảm bảo được những điều kiện thuận lợi cho lan phát triển. Những yếu tố quan trọng nhất đối với lan là ánh sáng, nước tưới, độ ẩm, chậu hay giá thể và dinh dưỡng.
Chế độ chiếu sáng
Có thể nói rằng cường độ chiếu sáng có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển và sinh sản của lan. Nếu như thiếu nắng cây lan của bạn tuy vươn cao nhưng ốm yếu và nhỏ không mập và lá thường sẽ có màu xanh tối nên dễ bị sâu bệnh hại tấn công.
Nếu như mà quá thừa nắng thì cây dễ bị vàng lá và có nhiều vết nhăn. Hoa sẽ nở sớm và khi cây còn nhỏ thì hoa thường sẽ ngắn và kém phát triển.
Tùy thuộc theo độ tuổi của cây lan mà chúng ta chiếu sáng cho phù hợp. Một vài loại lan điển hình ít chịu nắng như lan Hồ Điệp có thể chịu được 30% nắng, Lan Cattleya chịu được khoảng 50% nắng và lan Vanda lá hẹp có thể chịu được khoảng 70% nắng.
Việc chiếu sáng ánh nắng sẽ còn tùy thuộc vào giai đoạn phát triển. Lan con từ 0 đến 10 tháng bạn chỉ cần chiếu sáng khoảng 50%, Lan nhỡ hơn từ ngoài 12 tháng đến 18 tháng có thể chịu ánh sáng được đến 70% và thời điểm ra hoa cần chiếu sáng nhiều hơn. Còn đối với ánh sáng vào mùa nóng, bạn cần phải có biện pháp chống nóng cho lan, để hạn chế tính trạng lan bị khô.
Cách bón phân cho lan tươi tốt
Trong việc trồng và chăm sóc hoa lan tại nhà thì việc bón phân cho lan là điều cần thiết đôi khi là điều bắt buộc đối với một số loại lan khó tính ưa dinh dưỡng cao. Một khi mà cây lan đủ dinh dưỡng lan sẽ phát triển xanh tươi, lá và giả hành sẽ to mập đồng thời hoa nở nhiều đều và đẹp.
Theo nghiên cứu về dinh dưỡng của những loại lan nhìn chung lan cần cung cấp khoảng 13 loại chất dinh dưỡng khoáng và thuộc vào các nhóm, đa, trung và vi lượng.
Nếu như trong quá trình trồng lan bị thiếu hoặc mất cân đối thì lan sẽ không thể nào phát triển tốt được. Lan rất cần đến phân bón nhưng không chịu được nồng độ dinh dưỡng cao. Hiện nay việc bón phân qua lá là việc làm hiệu quả và tốt nhất cho đa số những loại lan. Nên sử dụng phân bón cân đối dạng lỏng, pha một nửa nồng độ và bón cho cây mỗi tháng một lần. Không tưới nước trong vòng vài ngày sau khi bón phân, nếu không, những chất dinh dưỡng có thể ngấm ra ngoài theo nước.
Nguyên tắc chung khi bón phân NPK cho hoa lan đó là lan trong thời kỳ sinh trưởng thân lá mạnh cần có đạm cao, lân và kali thấp, trước khi ra hoa cần lân và kali cao, đạm thấp trong khi lan nở hoa sẽ cần kali cao, lân và đạm thấp hơn.
Chế độ tưới nước cho Lan
Lan có nguồn gốc từ trong rừng sâu nơi có nhiệt độ mát mẻ và độ ẩm cao nên việc tưới nước cho lan là điều cần thiết. Lan mà thiếu nước sẽ khô héo và teo lại nhưng nếu thừa nước thì cây sẽ bị thối đọt, nhất là với các loại lan mọc sít nhau thành từng bụi một.
Yêu cầu về nguồn nước tưới cho lan không bị nhiễm phèn, mặn và những tạp chất. Độ pH tốt nhất dành cho lan khoảng 5-6. Khi tưới thì nên tưới vào sáng sớm hay chiều mát, tránh tưới buổi trưa khi trời đang nắng nóng. Sau các trận mưa bất thường, nhất là mưa đầu mùa cần tưới lại ngay để rửa bớt những chất cặn đọng lại trên thân lá.
Cách vài ngày một lần, bạn cần nên chọc nhẹ một hoặc hai ngón tay vào giá thể trồng cây, sau đó thì rút tay ra và xoa hai ngón tay vào nhau. Nếu như không thấy độ ẩm giữa hai ngón tay, bạn nên tưới nhẹ cho lan bằng cách rót nước vào giá thể trồng lan và để cho ngấm nước. Vài phút sau, bạn hãy đổ nước ở trong đĩa hoặc khay hứng nước dưới chậu cây.
Tùy vào thời tiết khí hậu, độ ẩm và giá thể trồng cây, có thể bạn cần tưới lan mỗi tuần vài lần cho đến vài tuần tưới một lần.
Chậu trồng lan trong suốt có thể giúp cho bạn xác định liệu đã đến lúc tưới cây hay chưa – nếu như thấy không còn nước ngưng tụ bên trong chậu thì tức là đã đến lúc tưới cây.
Phun sương hàng ngày nếu độ ẩm <40%
Cây lan sinh trưởng tốt nhất là trong môi trường có độ ẩm 40-60%. Bạn có thể mua các dụng cụ đo độ ẩm ở trung tâm làm vườn hoặc siêu thị để kiểm tra độ ẩm trong nhà. Nếu như độ ẩm đo được dưới 40%, bạn hãy dùng bình xịt để phun sương nhẹ lên cây lan và giá thể trồng cây mỗi ngày một lần.
Nếu như độ ẩm trong nhà cao hơn 60%, bạn nên dùng máy hút ẩm trong phòng có đặt chậu lan để ngăn ngừa vi khuẩn và nấm mốc sinh sôi nảy nở.
Tiến hành cắt bỏ các cành đã ra hoa khi hoa tàn
Hoa lan không nở hoa quá một lần ở trên cùng một cành, ngoại trừ lan hồ điệp (Phalaenopsis). Nếu như trồng lan hồ điệp, bạn hãy cắt cành hoa ngay bên trên 2 mắt dưới cùng của cành khi hoa tàn. Với những loài hoa lan có củ bẹ, bạn cần cắt cành ngay bên trên củ bẹ. Với các loài lan khác, bạn cần cắt cành càng sát xuống giá thể trong chậu càng tốt.
Tạo môi trường phát triển cho hoa lan
Sử dụng chậu trồng cây có các lỗ thoát nước
Để chăm sóc hoa lan tại nhà hiệu quả hơn là chậu cây phải có những lỗ thoát nước để nước thừa chảy ra khỏi chậu. Nếu như nước không thể thoát ra được, cây lan có thể chết vì bị thối rễ! Nếu như cây lan của bạn đang được trồng trong chậu không có lỗ thoát nước, bạn cần trồng lại cây vào chậu mới.
Tìm kiếm loại giá thể thoát nước nhanh
Bạn có thể chọn giá thể được làm từ vỏ cây hoặc từ rêu. Giá thể được làm từ vỏ cây có độ thoát nước tốt và có khả năng chống úng, nhưng có thể bị phân hủy nhanh. Giá thể được làm từ rêu giữ độ ẩm tốt hơn, nhưng bạn phải cẩn thận khi tưới, và có thể phải thay chậu thường xuyên hơn.
Giá thể trồng lan hiện nay phổ biến nhất chính là từ gỗ lũa và chậu đất nung. Giá thể bên trong chậu có thể là than gỗ, vỏ lạc, xơ dừa hoặc dớn… Khi chuẩn bị bạn cần nên đặt than gỗ chặt khúc với kích thước 1x2x3cm và phải ngâm rửa sạch rồi phơi khô. Xơ dừa xé nhỏ cho tơi, sau đó bạn nên ngâm khoảng 1 tuần cho bớt lượng tanin và chất mặn đi. Vỏ dừa bạn nhớ chặt khúc nhỏ như than rồi ngâm qua nước vôi 5% để diệt sạch nấm bệnh.
Nên đặt chậu cây gần cửa số theo hướng nam, đông
Cây lan cần đến ánh sáng mạnh nhưng gián tiếp để có thể phát triển tốt. Nếu như có điều kiện, bạn hãy đặt chậu lan gần cửa sổ hướng nam hoặc hướng đông để mà đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng mặt trời với cường độ thích hợp. Nếu như chỉ có cửa sổ hướng tây, bạn hãy che rèm để bảo vệ cho lan khỏi cháy nắng. Cửa sổ hướng phía bắc có thể không cung cấp đủ ánh sáng cho cây nở hoa.
Duy trì nhiệt độ trong nhà khoảng từ 16-24 độ C
Cây lan sinh trưởng tốt ở trong nhiệt độ trung bình và sẽ chết khi quá lạnh. Mặc cho nhiệt độ thích hợp sẽ khác nhau tùy vào từng loài lan, nói chung bạn nên cố gắng duy trì nhiệt độ trong nhà trên 16 độ C. Vào ban ngày, nhiệt độ thường sẽ ấm hơn ban đêm khoảng 5-8 độ C.
Tạo điều kiện cho môi trường không khí lưu thông nhẹ
Cây lan không sống trong đất, chính vì vậy bạn phải tạo điều kiện cho không khí lưu thông để giữ cho rễ cây khỏe mạnh. Trong các tháng có thời tiết tốt, bạn có thể mở cửa sổ để gió nhẹ thổi vào. Nếu không như vậy, bạn hãy mở quạt trần tốc độ chậm hoặc quạt quay và không hướng thẳng vào cây để không khí khỏi bị tù đọng.
Bạn cũng có thể chọn những nơi cao ráo thoáng mát như sân thượng, mái hiên hoặc trên lan can đều có thể trồng được loại lan này nhưng chúng tôi nghĩ rằng bạn cần nên cân nhắc thêm là với những ngôi nhà có vị trí này thường sẽ nóng và khô hơn bởi vì ảnh hưởng của kết cấu nhà bê tông. Nếu như có thể bạn nên đặt thêm những chậu cây khác cao to để che bớt nắng và cung cấp độ ẩm trong không khí cho lan.
Xử lý sâu bệnh
Đa số những loại lan khá ưa thích điều kiện thoáng mát và sạch sẽ. Lan cũng rất dễ bị nhiễm sâu bệnh và nhất là trong điều kiện chăm sóc kém và điều kiện môi trường không thuận lợi. Tùy thuộc vào từng loại sâu bệnh hại cho lan mà sẽ có biện pháp xử lý khác nhau. Các loại thuốc phun cho lan đều có liều lượng và nồng độ phun được ghi trên nhãn mác bao bì sản phẩm.
Loại bỏ loài rệp vảy và sâu ăn bột bằng tay
Dấu hiệu cho thấy sự hiện diện của loài rệp vảy và sâu ăn bột là lá cây dính và có mốc đen như bồ hóng. Bạn có thể sử dụng tay bắt tất cả sâu bọ nhìn thấy được ở mặt trên và mặt dưới lá cây, cũng như trên những cuống hoa.
Rửa sạch lá nhiễm sâu bọ bằng nước xà phòng
Sau khi đã bắt sâu bọ bằng tay, bạn hãy pha vào cốc hoặc bát một chút nước rửa bát với nước ở nhiệt độ phòng. Nhúng giẻ mềm vào trong dung dịch, sau đó lau nhẹ từng chiếc lá và cuống hoa. Nước xà phòng sẽ làm sạch được chất nhựa dính và bồ hóng, đồng thời tiêu diệt lũ bọ còn sót.
Xịt thuốc trừ sâu lên cây Hoa Lan nếu vẫn không xử lý được
Khi đã bắt sâu bọ bằng tay và tiến hành rửa lá cây mà vẫn còn thấy dấu hiệu xâm nhiễm trên cây, bạn cần đi đến trung tâm làm vườn tìm mua một loại thuốc trừ sâu an toàn cho cây lan. Nhớ rằng phải sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
Cắt bỏ các mô bị bệnh
Nếu như bạn phát hiện lá cây lan bị đổi màu hoặc lốm đốm (có màu kem, vàng, nâu hoặc đen), có lẽ là cây lan của bạn đã bị nhiễm bệnh. Bước đầu tiên đó là loại bỏ càng nhiều mô nhiễm bệnh càng tốt, bạn có thể dùng kéo cắt cây để cắt các chiếc lá, cành và hoa nhiễm bệnh và nhớ khử trùng dụng cụ làm vườn cẩn thận trước và sau khi loại bỏ mô bệnh. Trong một vài trường hợp, có lẽ tốt nhất là loại bỏ hẳn cây bị nhiễm để khỏi lây lan bệnh.
Trị bệnh bằng các loại thuốc chống nấm hoặc thuốc diệt khuẩn
Những bệnh nhiễm khuẩn phổ biến có thể ảnh hưởng đến lan bao gồm bệnh thối nâu, thối đen và đốm nâu, với đặc điểm là những đốm đậm màu trên lá cây hoặc củ bẹ. Những bệnh nhiễm nấm thường gặp bao gồm bệnh tàn lụi và thối rễ, có biểu hiện rễ cây, củ bẹ và lá cây bị thối rữa. Sau khi đã cắt bỏ mô nhiễm bệnh, bạn hãy xịt thuốc chống nấm hoặc thuốc diệt khuẩn lên cây lan, tùy vào bệnh của cây.
Nếu bạn thấy việc trồng và chăm sóc hoa lan khó khăn, đừng lo lắng vì bạn vẫn có thể lựa chọn tự trồng các loại hoa khác như hoa cẩm tú cầu, hoa cúc, hoa hồng, hoặc thậm chí các loại hoa cỏ. Ngoài ra, mua hạt giống trồng hoa tại các cửa hàng bán hạt giống ở online cũng là một phương án tiện lợi. Mỗi loài hoa đều mang trong mình những đặc điểm và yêu cầu chăm sóc riêng, và có những loại thích hợp cho cả người mới bắt đầu. Quá trình tự tay trồng và chăm sóc hoa không chỉ mang lại niềm vui sáng tạo mà còn giúp bạn tạo nên một không gian thật độc đáo và thể hiện cá tính riêng của mình trong ngôi nhà.
Trên đây là tổng hợp những bước cơ bản để giúp bạn biết cách chăm sóc hoa lan tại nhà hiệu quả. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho bạn và những người thích chơi cây cảnh, nhất là hoa lan. Chúc bạn thành công!